Moje nastroje. Program zajęć biblioterapeutycznych / Beata Adamus // W: Warsztaty Bibliotekarskie [Dokument elektroniczny] / red. nacz. Dagmara Roszkowska. – Czasopismo elektroniczne. – Nr 1/2016 (47) lipiec – Piotrków Trybunalski : Biblioteka Pedagogiczna, 2016. – Tryb dostępu: http://warsztatybibliotekarskie.pedagogiczna.edu.pl/moje-nastroje-program-zajec-biblioterapeutycznych. – ISSN 1732-7008
Wprowadzenie do tematu
Moje nastroje – to cykl trzech spotkań z elementami biblioterapii. Zajęcia mają na celu rozbudzenie u dzieci umiejętności rozpoznawania i wyrażania uczuć własnych i cudzych oraz radzenia sobie z trudnymi emocjami, tj. złością, strachem, gniewem.
Metody i techniki stosowane podczas zajęć mają za zadanie pełnić dla dzieci rolę swego rodzaju drogowskazów po meandrycznym świecie uczuć, emocji, doznań, zwłaszcza tych uznawanych za negatywne, tj. strachu, gniewu, złości, zdenerwowania, ale także tych pozytywnych – miłości, przyjaźni, radości. Utwory literackie – wiersze, baśnie, opowiadania mogą pomóc dzieciom zrozumieć, że strach często jest tylko irracjonalnym wytworem ich wyobraźni, a złość niekoniecznie trzeba tłumić by nikogo nie skrzywdzić, ale można pozwolić sobie na pozbycie się tego uczucia poprzez pozytywne wyładowanie energii. Uczestnicy warsztatów poprzez identyfikację z bohaterami literackimi uświadamiają sobie, że nie są osamotnieni w przeżywaniu tzw. złych emocji i trudnościach w radzeniu sobie z nimi. Wyrażanie pozytywnych uczuć również może być wyzwaniem. Potrzeba bliskich kontaktów z rówieśnikami jest szczególnie ważna wśród najmłodszych – pierwsze przyjaźnie, sympatie, fascynacje. Głównym założeniem spotkań jest przybliżenie dzieciom uniwersalnych wartości, jakimi powinny się kierować w życiu, takimi jak: przyjaźń, miłość, odpowiedzialność, szacunek i uczciwość. Dzięki wybranym tekstom literackim uczniowie mogą łatwiej zrozumieć istotę wartości moralnych.
Uczestnictwo w zajęciach pomaga także dzieciom uwierzyć w siebie – w swoje możliwości i zdolności i umocnić w sobie przekonanie, że ja też mogę, ja też potrafię, moja praca jest potrzebna, moje emocje są ważne, jestem kimś ważnym.
Warsztaty mają na celu nie tylko wzbudzić wśród uczniów zainteresowanie lekturą, wzbogacić zasób słownictwa, ale również uświadomić młodym czytelnikom, że książka pomaga rozwiązywać problemy i może być inspiracją do własnego rozwoju i pomocą w radzeniu sobie z przeciwnościami losu.
Cele ogólne programu
– kreowanie przyjemnego nastroju pełnego akceptacji i zrozumienia;
– rozwijanie umiejętności otwartego mówienia o swoich problemach;
– wzbogacanie wiedzy i przeżyć poprzez kontakt z bajką;
– rozwijanie ekspresji ruchowej i plastycznej w powiązaniu z literaturą;
– tworzenie warunków do rozwijania koncentracji uwagi, pamięci i wyobraźni;
– kształtowanie umiejętności korzystania z wyobraźni, tak aby dzieci potrafiły zapobiegać frustracji;
– rozwijanie umiejętności relaksacji;
– kształtowanie empatii;
– werbalizowanie emocji;
– rozwijanie umiejętności wypowiadania się, pracy w grupie;
– korekta samooceny dzieci;
– kształtowanie twórczej aktywności;
– redukowanie lęku poprzez rozwijanie umiejętności innego myślenia o sytuacji lękotwórczej;
– budowanie wiary we własne siły przez rozwiązanie sytuacji trudnej emocjonalnie (samowzmocnienie);
– rozwijanie umiejętności dostrzegania zalet, zdolności własnych i innych ludzi;
– wzmacnianie u dzieci pewności siebie poprzez pochwały oraz pokazywanie wzorców właściwych zachowań;
– rozwijanie umiejętności rozpoznawania uczuć i ich wyrażania;
– uświadomienie dzieciom ich wyjątkowości, niepowtarzalności oraz szczególnego miejsca jakie zajmują w sercach rodziców;
– rozwijanie umiejętności bycia szczęśliwym;
– uświadomienie dzieciom, że każdy człowiek zasługuje na szacunek;
– kształtowanie umiejętności akceptacji uczuć, jakie się w nas rodzą;
– rozwijanie umiejętności odróżniania dobra od zła;
– ukazanie postawy odpowiedzialności nie tylko za siebie, ale również za innych;
– rozwijanie umiejętności racjonalnego rozwiązywania sytuacji;
– pomoc dzieciom w zdobywaniu wiedzy i lepszym rozumieniu otaczającego je świata
– rozbudzanie zainteresowań;
– ukazanie wartości przyjaźni;
– uświadomienie dziecku, że ma prawo popełniać błędy.
Założenia programu
A) PRZEZNACZENIE
Program jest przeznaczony dla dzieci w wieku od 7 do 10 lat uczęszczających razem do szkoły podstawowej. Program zakłada cykl 3 spotkań. Każde spotkanie przewidziane jest na 45-60 minut. Miejscem, w którym odbywać się będą spotkania, jest czytelnia biblioteki, wyposażona w dywan (miejsce na krąg, zabawy ruchowe, relaksację), stoliki z krzesełkami (miejsce do rysowania) oraz odtwarzacz CD.
B) CZAS TRWANIA
45-60 minut
C) CZĘSTOTLIWOŚĆ SPOTKAŃ
Program będzie obejmował cykl 3 spotkań.
D) MIEJSCE SPOTKAŃ
Czytelnia Biblioteki Pedagogicznej w Piotrkowie Trybunalskim
Struktura zajęć
Spotkania mają charakter jednolity.
Powitanie uczestników połączone jest z badaniem nastrojów i przypomnieniem wiadomości z poprzednich zajęć. Następnie – wprowadzenie do zajęć z zabawą integrującą grupę lub relaksacją. Potem część właściwa w oparciu o tekst w połączeniu z zabawą a także odpowiednie działania twórcze. Na zakończenie zawsze ewaluacja z badaniem nastrojów.
Metody, formy, techniki, środki, materiały
A) METODY
– głośne czytanie
– opowiadanie
– rozmowa kierowana
– dyskusja
– techniki relaksacyjne
– zabawy integrujące
– zabawy rozluźniające
– tańce integrujące
– zabawy dramowe
– burza mózgów
B) FORMY
– indywidualne
– w parach
– grupowe
– zespołowe
C) TECHNIKI
– rysowanie
– zdania niedokończone
– gry
– zabawy
D) ŚRODKI
– teksty literackie
– kasety z muzyką relaksacyjną
E) MATERIAŁY
– kartki, papier kolorowy, szary papier, duże arkusze papieru
– kredki
– nożyczki, klej
– arkusze papieru z przygotowanymi szablonami, szablony do kolorowania
– karteczki z nazwami emocji, obrazki symbolizujące uczucia
– inne
Scenariusze zajęć
1. Jak sobie radzić ze złością.
2. Strach ma wielkie oczy.
3. Kocha, lubi, szanuje…
4. Do serca przytul psa, weź na kolana kota.
Literatura przedmiotu:
1. Koźmińska I., Olszewska E., Z dzieckiem w świat wartości, Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0414-9.
2. Heller. J., Propozycje zabaw i zajęć do wykorzystania do pracy nad emocjami. Twórczy nauczyciel 2009, nr 18, s. 54.
3. Stasica J., 160 pomysłów na nauczanie zintegrowane relaksujących, rozwijających fantazję, zainteresowania i zdolności uczniów w klasach I-III. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2003, s. 32.
4. Pogudz A., Grela K., „My i inni” Program zajęć z elementami biblioterapii dla świetlicy pozaszkolnej. Biblioterapeuta 2008, nr 4, s. 7-22.
5. Opala-Wnuk K., Sztuka, która pomaga dzieciom żyć. Łódź: Wydawca JK, 2009. ISBN 83-02-00998-9-239-1.
6. Strzałkowska M. Wiersze, że aż strach. Poznań: Media Rodzina, 2002.
***
Beata Adamus – z zamiłowania i wykształcenia nauczyciel bibliotekarz. Od kilkunastu lat pracuje w Wydziale Udostępniania w Bibliotece Pedagogicznej w Piotrkowie Trybunalskim. W kręgu jej zainteresowań są: arteterapia, animaloterapia i medycyna niekonwencjonalna.